Forum voor Democratie heeft bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten de meeste stemmen gekregen en wordt de grootste partij in de Eerste Kamer met 13 zetels. De VVD werd tweede en krijgt twaalf zetels.
Nieuwkomer Forum evenaart daarmee in één klap de VVD, die een zetel moet inleveren, aldus een voorlopige prognose van het ANP, na het tellen van 98,5 procent van de stemmen.
Behalve de VVD moeten ook andere regeringspartijen verlies incasseren. Het CDA daalt van twaalf naar negen zetels, D66 van tien naar zes. De ChristenUnie is de enige coalitiepartner die winst boekt: van drie naar vier.
Samen raken de vier partijen hun krappe meerderheid van 38 van de 75 zetels kwijt. Ze hebben er nog maar 31 en zijn aangewezen op steun van andere partijen. GroenLinks kan daar soelaas bieden, want deze partij ging van vier naar negen zetels. Ook PvdA kan de coalitie aan een meerderheid helpen, ondanks verlies van acht naar zeven zetels.
De PVV raakt vier van haar negen zetels kwijt. Het verlies van de SP is nog groter: van negen naar vier.
DENK kon lang hopen op één zetel, maar volgens de prognose zit die er niet in. Partij voor de Dieren, 50PLUS en SGP behouden hun twee zetels, de fractie van provinciale partijen OSF blijft op één zetel steken.
De opkomst bij de Statenverkiezingen woensdag lag aanzienlijk hoger dan bij de vorige provinciale verkiezingen vier jaar geleden. Ongeveer 56 procent van alle kiezers is gaan stemmen. Dat is bijna 10 procentpunt meer dan in 2015. In 2011 lag de opkomst ongeveer even hoog als dit jaar.
De opkomst was het hoogst in Zeeland (60,3 procent) en Utrecht (60 procent). In Noord-Brabant (52,2 procent) en Limburg (53 procent) bleven naar verhouding de meeste mensen thuis.
In het lommerrijke Gelderse villadorp Rozendaal, ten noorden van Arnhem, stemde bijna 80 procent van alle inwoners. In Staphorst ging bijna driekwart van alle inwoners naar een stembureau. In Rotterdam stemde 44,9 procent van de kiesgerechtigden en bleef meer dan de helft van de mensen thuis.
De einduitslag van de Statenverkiezingen van woensdag is nog niet helemaal bekend. Ongeveer dertig gemeenten hebben namelijk nog geen uitslag doorgegeven aan de Verkiezingsdienst van het ANP. Daaronder zijn Apeldoorn, Heerlen, Diemen, Culemborg, Geldrop-Mierlo en Hoeksche Waard.
Ruim 92 procent van de getelde stemmen is doorgegeven. Op basis daarvan leidt Forum voor Democratie met 14,4 procent van de stemmen. De VVD staat op 13,8 procent, CDA op 11,1 procent en GroenLinks op 10,7 procent. In absolute aantallen heeft Forum voor Democratie in de tussenstand een voorsprong van ruim 40.000 stemmen op de VVD.
Feest bij Forum voor Democratie: "Het kan niet mooier"
De stemming is opperbest bij de partijbijeenkomst van Forum voor Democratie in Zeist. Verliezen kan volgens de aanwezigen niet meer. De voorman van de partij, Thierry Baudet, is in het theater aanwezig, maar heeft zich nog niet laten zien.
Theo Hiddema kon zijn geluk na de exitpoll van de verkiezingen voor de Provinciale Staten niet op. ",Mensen, wat een dag, Wat een dag. Een nieuwe lente is aangebroken, een nieuw geluid te horen'', zei het Kamerlid.
,,Het kan niet mooier. Ik word er stil van'', vervolgde Hiddema. ,,Morgen zullen tientallen duiders en journalisten uitleggen hoe dit spektakelstuk tot stand is gekomen. Het is heel simpel. We hebben het hele land 'platgelegd'. We hebben duizenden kiezers uitgedaagd om ons te ondervragen. Puur op basis van de inhoud zijn we gekozen.''
Veel leden vinden het vervelend dat zij in de rechts-populistische hoek worden geduwd. Zij noemen FVD eerder realistisch of menselijk. Een partij waarbij een keer een fout maken mag. Een vrouw met een brede lach op haar gezicht grapt: ,,Ik heb gewoon pijn in mijn mondhoeken van het lachen."
De paar honderd aanhangers, die vanuit het hele land komen, moesten bij binnenkomst door beveiligingspoortjes. Ook tassen werden grondig nagekeken.
Andere reacties grote partijen
VVD: Fractievoorzitter in de Tweede Kamer Klaas Dijkhoff feliciteerde de verkiezingswinnaars GroenLinks en FVD. Over die laatste partij zei hij dat hij hoopt "dat we nu zien wie het zijn". Bij een grote verkiezingsoverwinning hoort volgens hem ook verantwoordelijkheid nemen. Dijkhoff onderstreepte dat de VVD in het verleden steeds heeft laten zien daartoe bereid te zijn.
GroenLinks: Lijsttrekker Paul Rosenmöller voor de Senaat sprak in Utrecht de aanhang van GroenLinks toe: “We lijken af te stevenen op een verdubbeling in de Eerste Kamer. En boeken na 2017 en 2018 de derde forse verkiezingsoverwinning op rij. Dat is vanavond wel een feestje waard!
Maar er is nog een grotere winnaar, zei hij over Forum voor Democratie. "En daar maken jullie je terecht zorgen over. Maar ik zal jullie zeggen: wij waren verbinders, wij zijn verbinders en wij blijven verbinders. Dus bij deze: felicitaties aan Forum voor Democratie."
CDA: Het CDA heeft het bij de provinciale verkiezingen op basis van de eerste exitpolls beter gedaan dan de peilingen vooraf voorspelden. Dat zegt fractievoorzitter Sybrand Buma.
,,We kunnen zien dat het politieke landschap in Nederland verschuift, en dat het ook verder versplintert'', zei Buma. Hij feliciteerde én waarschuwde de grote winnaars van de verkiezingen, Forum voor Democratie en GroenLinks: ,,op hun rust een hele zware verantwoordelijkheid de komende vier jaar''.
PVV: De PVV heeft bij de Provinciale Statenverkiezingen volgens partijleider Geert Wilders ,,een beperkt verlies" geleden. De partij gaat in de eerste exitpoll voor de Eerste Kamer van negen naar zes zetels. Volgens Wilders komt dat verlies deels door het succes van FVD, dat van niets naar tien zetels stijgt.
Wilders feliciteerde FVD-leider Thierry Baudet met dit resultaat. "Een dikke pluim." FVD laat volgens hem een geluid horen dat lijkt op dat van de PVV. Niettemin vindt hij niet dat de PVV nu zijn glans verliest. Zijn partij zal doorgaan en Wilders verwacht in de toekomst weer betere resultaten. ,,Ik heb alles al meegemaakt. Politiek is een zaak van vallen en opstaan."
D66: De regeringscoalitie staat voor de opgave om ,,van links tot rechts'' de samenwerking te zoeken. En het verliezende D66 om ,,compromissen die je sluit als je in een kabinet stapt, beter uit te leggen'', zegt D66-voorman Rob Jetten. ,,Je merkt dat we daarmee moeite hebben gehad.''
De regeringspartijen verliezen vrijwel zeker hun meerderheid in de Eerste Kamer. ,,We hebben een nog versplinterder landschap dan we al hadden'', constateert Jetten. ,,We zullen komende weken moeten kijken hoe we voorstellen van het kabinet in beide Kamers aan een meerderheid gaan helpen.''
PvdA: De PvdA is ,,dankbaar'' met het beperkte verlies dat de partij lijkt te lijden in de Provinciale Statenverkiezingen. Partijvoorzitter Nelleke Vedelaar ziet daarin dat het vertrouwen in de sociaaldemocraten ,,weer groeiende is''. De partij zou ,,weer herkenbaar'' zijn.
De PvdA maakte in de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 een doodsmak, maar ,"liet bij de gemeenteraadsverkiezingen van vorig jaar herstel zien. En dat herstel wordt groter'', is de indruk van Vedelaar. ,,Het enthousiasme bij deze uitslag is echt heel groot.''